Die beker zou gemaakt zijn van melamine polymeer (1). Of dat waar is weet ik niet (2), maar ik maak me geen zorgen over melamine in mijn melk. De Europese Voedsel Veiligheids Autoriteit EFSA zegt dat een mens 50 milligram melamine per dag kan hebben (3) en dat er in mijn melk vele malen minder zit. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) houdt toezicht op alles, dus ook op bekers. Ik vertrouw op EFSA en VWA en drink tussen de middag onbevreesd mijn melk.
In China daarentegen is het toezicht gebrekkig en corrupt. Ondernemende Chinezen kunnen daardoor ongestraft knoeien met voedsel. Het begon met diervoeders. Naarmate een voer meer eiwit bevat brengt het meer op, want varkens en kippen hebben eiwit nodig om te groeien. Inkopers van veevoer laten daarom elke partij die ze wordt aangeboden checken op het gehalte aan eiwit, of eigenlijk op het gehalte aan stikstof. Eiwit bestaat namelijk voor een zesde uit stikstof, en stikstof meten gaat sneller dan eiwit meten.Hier kwam de melamine in het spel. Melamine is de grondstof voor een plastic waar kampeerbordjes van worden gemaakt en laminaatvloeren en nog veel meer. Die plastic is ongevaarlijk, want de melamine zit er in vast en komt er niet uit. Maar de stikstof uit melamine is in laboratoriummetingen niet te onderscheiden van de stikstof uit eiwit. Melamine is heel rijk aan stikstof. Als je een gram melamine met een kilo veevoer mengt lijkt het eiwitgehalte daardoor 4 gram hoger. Dat werd jarenlang op grote schaal gedaan. Het kwam pas in de publiciteit in 2007 toen duizenden Amerikaanse honden en katten dood gingen door melamine in honden- en kattenvoer die geïmporteerd waren uit China.
Vervalsen van babyvoeding in China is ook niet nieuw. In 2004 stierven tenminste vijftig baby’s aan babyvoeding met te weinig eiwit (4). Toen er vervolgens controle op het eiwitgehalte kwam gingen malafide handelaars melamine toevoegen aan babyvoeding. Waarschijnlijk voegden ze geen pure melamine toe maar het afval toe dat vrijkomt bij de melamineproductie, dat is goedkoper (5). Naast melamine bevat dat afval cyanuurzuur, en het is die combinatie van melamine en cyaanuurzuur die honden, katten en nu baby’s fataal is geworden.
Melamine zelf is niet erg giftig. Wat je inslikt plas je uit via de nieren (6). Misschien hebben de Chinese oplichters oprecht gedacht dat een beetje melamine geen kwaad kon.(5) Maar de combinatie met cyanuurzuur is dodelijk. Om dat te begrijpen heb je wat chemie nodig. Een melaminemolecuul en een cyanuurzuurmolecuul bestaan uit een zelfde ring van koolstof en stikstof, maar bij melamine zitten aan elke ring drie stukjes base vast en bij cyanuurzuur aan elke ring drie stukjes zuur. Basen en zuren vinden elkaar heel aantrekkelijk, en als ze elkaar tegenkomen omhelzen ze elkaar als voetballers na een doelpunt en laten niet meer los. Als melamine en cyanuurzuur elkaar tegenkomen in de nieren van baby’s vormen ze kluitjes oftewel kristallen die bestaan uit om en om melamine en cyanuurzuur, en die kristallen maken het tere nierweefsel kapot (7).
In Europa importeren we geen melk uit China (8). Er kan wel melk in koekjes, toffees of chocola uit China zijn verwerkt, maar tot nu toe lijkt daar geen melamine in te zitten. Zelfs als het er wel in zit is het weinig, en we hebben de Voedsel en Waren Autoriteit die dat grondig controleert.
Het bedrijfsleven lobbyt voor minder controles, minder ambtenaren en minder regels. We zien aan de kredietcrisis hoe gevaarlijk het is om daar aan toe te geven. Krediet komt van het Latijnse woord voor vertrouwen, en juist door het gebrek aan toezicht en regels hebben de banken ons vertrouwen verspeeld en storten ze nu massaal in. We moeten EFSA en de Voedsel en Waren Autoriteit in stand houden en ze verdedigen tegen de druk om minder regels zodat we vertrouwen kunnen houden in ons voedsel, want voedsel is nog belangrijker dan geld.
1. Beker is gemaakt van melamine.
2. Waarom ik twijfel of deze beker van melamine-formaldehyde copolymeer is gemaakt: melamine is heel hard, en melamine wordt heet in de magnetron. Mijn beker wordt niet heet, en je kunt er met een priem een kras in maken.
3. Eigenschappen en gevaren van melamine in voedsel: ‘EFSA´s provisional statement on a request from the European Commission related to melamine and structurally related compounds such as cyanuric acid in protein-rich ingredients used for feed and food’. 2007.
4. Babysterfte in China door babyvoeding met te weinig eiwit: Watts J. ‘Manufacturers face jail after baby milk kills 50 in China’. Lancet. 2004.
5. Melamine afval gebruikt voor het vervalsen van diervoeder: ‘Filler in Animal Feed Is Open Secret in China’. New York Times. 30 april 2007.
6. Wat je insliikt plas je uit via de nieren.
7. Giftigheid van de combinatie van melamine en cyanuurzuur: Cianciolo RE. ‘Clinicopathologic, histologic, and toxicologic findings in 70 cats inadvertently exposed to pet food contaminated with melamine and cyanuric acid’. J Am Vet Med Assoc. 2008. Zie ook hier.
8. Eu importeert geen melk of melkpoeder uit China: Letter of DG SANCO to EFSA 19 Sep 2008